 Cavanşir Salayev (Cavanşir PENSƏJ) xəş bəbəy, esət 74 sinədəbe.
1939-nə sori yanvarə manqədə çı Ostoro rəyoni Pensə diədə bə dınyo omə. Oroxniyəşe 1963-nə sorədə ADU (esətnə BDU) coğrafiya fakultə. Ko kardəşe çı Ostoro muxtəlif diyon məktəbonədə direktor, muəllim. Zulfiqar Əhmədzodə ov peşomə çaşmonədəj çaştəbe. Bə dınyo şair oməbe.
"Mex bə zəmin eşdəni” şeerə kitobi xıvande.( B- 2000) 2005-nə sori oktyabrə manqi 21-də bı dınyo vido kardəşe.
Nomış ensiklopediyonədə mande: "Astaranın yazarları olan Mərasim Hacızadə, Seyran Şiriyev, Fərman Zöhraboğlu, Arif Əliyev, İbrahimxəlil Fərziyev, Gülnar Əsədli, Cavanşir Salayev, Şahverən Cavab və başqaları bir neçə kitabın müəllifləridirlər”(1).
Nomış de Ostoro şair-ruşinfikon i sirədə kəşə bedə: "Bərəhmətşə Cavanşir Salayev (Pensəj), Əhəd Muxtar (Kakalos) dəvardə soron zumandə şairon bıən. Umrujnə poeziya təmsilbıkon Mərahim Hacızadə (Pəlikəş), Fərmon Zohrabizoə (Seləkəon), Məmmədi Mais (Sım), Sahibi Əhməd (Ruəkəno), Həbibi Heybət (Şuvi), Məsudi Dovran ( Şahağac), Huseyni Nəriman Azəri ( Kijəbə, Lovayin), Adil Yaqub ( Ostoro), əlbəttə, Mehmon Qərəxani (Şiyəkon) ıştən iyən co kəson ( çımı zınıyon) ımrujnə tolışə ədəbiyyati vəzminə nımayəndonin”...(2)
"Çı Ostoro rayoni Pensə (Butəsə) divojon fəxr karde bəzınen ki,...bı diədə qıləyən yolə şəxs--şair, ənıvışt, siyasi xadim, sipiriş, muəllim, Mir Musa zoə Cavanşir Salayev jiydə, bə cəmi insonon jıqo məsləhət doydə:
In dınyo penc ruje, yodo beməkən,
Çaxdə conon səğe, ibadət bıkən.
Nə bıhton bıvotən, nə ğeybət bıkən,
Dastiku benışu çəmə din-imon,
Boli, əmə oxo mısılmonimon!
Cavanşir Pensəj ustod Zulfuqari məktəbiku beşə mıbariz şaire, ənıvışte. Hələ 1989-nə sorədə bə inə zıvoni hurmət nıkardəkəson həxədə jıqo nıvıştedəbe:
Ki inə zıvoni bevəc bızıno,
Әçəy ocəği zil omardo çoke!
Оdəm ıştə xəlqi zıvoni nızno,
Be Yasin, be kəfən bımardo çoke!
80-nə soronku jıqo vəyə, koyə, məclisonədə bə tolışi votedə məzəli sıbəton, şeeron. "Diyə məkə ki, çı hukuməti çan qılə təşkilatonku hejo təzyiq vindəşe, esətən vindedə, əv Tolışi ozodəti royko hiç vaxt dast kəşəşni...
Dimədə sırə diyən, bıvot-bısırə odəm bıə Cavanşir dılədə boştə xəlqi holi bəmedəbe:
Yolon veyni sırafə sən, ha boyli,
Luti dardi dənirəsən, ha boyli.
Tamədə bebınə kisən, ha boyli.
Bıvono ni millət, Vətən, ha boyli,
Dıl təvidə, çəşiku ars ekardəm,
Bıvotım- bəkışten, nıvotım- mardəm...
Zəmonə nohəxətion şairi bə zıvon vardedə, kali vaxt tov varde zındəni bə usyon rost bedə:
Zəmonə bevəc bə, xərob bə həni,
Xıdo ıştən xandi bıkə əməni.
Sa mənot ədəzi qətedən, əıncəx,
Sa milyon ədızi hiçki qətdəni.
Band bə çəş çidəni, hırı –duy, çəne.
Çəmə oxo çoko bəbe, ki bəne?
Im çoknə jimone, çoknə zəmone?
Da kəsi kef soze, sa kəs vəşyəne!..
Cavanşir Pensəji ofəyəvonəti qıləy bebınə dıyoy: satirikə şeeron, bəhri-təvilon, hekayon, novellon, lətifon, fəlsəfiə dumuton... muəllife.
In dınyo ğəşənqə boğçəye, boğe,
Inson bı boğçədə qıləy ğonəğe.
Səvob ğəzənc bıkə, çokə nom bekə:
Çaxdə çəşı vində, çəxdə con səğe!(3)
De çəmə zıvoni ıştəni icoli bə dınyo omə qıləy kanə sıxan heste: " Zəmin okırındə” Bəle, zəmin okırındə. Məhz şairon de kon nəvazişi okırındə. Bə sinə dəkırındə! Çoknə hırdən ıştə inə dasto berəxedə, votedə: "İnə, hələ iyo boy!”, Şaironən çı zəmini nəzəron yali bəştə cəlb kardeyo de pıç-pıçi votedən:” Zəmin, bəmı odyəs, mıni bıvind,mıni səçı bıkə” Beşək, zəminən məsdə əvoni. Çoknə ki, Zulfuqari sədoı məse. Əvən Butəsərədə moəku bəbe, 37 ğəbon şe. Əhəd Muxtarən jəqo. Cavanşirən jıqo...(5)
...Həm bə tolışi, həmən bə tırki nıvışdə şeeron, çapadə beşə kitobon, toponimon həsr kardəbıə sanbalinə-elmiə məqalon, numunəviə muəlliməti fəaliyət nişo doydə ki. Cavanşir Salayevi ofəyəvonəti qəncine. Bovə kardedəmon ki,çəmə zıvoni, çəmə ədəbiyoti, elmi. Təhsili rostbemonədə balalion xəşəti rufədə tərbiyə kardəbeyədə Cavanşir Salayevi bəştəxas vırəş heste. (4) De dılısoxti votedəmon bəy: Xıdo Cavanşir Pensəji qəni-qəni rəhmət bıko!..
İstinod bıə ədəbiyot:
1)Vikipediya. "Astara” məqalə.
2) A. Bayrami "Poeziyədə bənə mayəzizə obıə şair” (II nıvıştəy) Talışinfo. 05.06.2010
3) Hilal Məmmədov. Salayev Cavanşiri həxədə. "Tolış”, N0 4(9) iyul, 2002
4) Novruzəli Məmmədov "Mex bə zəmin eşdəni” kitobi həxədə ray” "Tolışi sədo” N) 35(88) yanvar, 2004
5) M. Qaraxanizoə "Ana dilin Cavanşiri”,"Mex bə zəmin eşdəni” kitobi navsıxan, B. 2000. s.3-5
ALLAHVERDİ BAYRAMİ
LƏİN
Hardə çiyo, hardə çəyo,
Rışvə dodə, rışvə seyo.
Iştə nəsli ve kardeyo,
Dıqlə-dıqlə zandə ləin.
Dıtı baha, dıtı bədo,
Hele bıkoş, nədo sədo.
Dədəş qədo, boboş qədo,
Bə şəytoni mandə ləin.
Sə ros kardəş səysə jedə,
Bənə mori ağu bedə.
Mısılmoni qədə-qədə,
Lınqi bıni kandə ləin.
Isə-ısə oşkor bedə,
Piltə ədə nıştə sədə.
Erməninə dodə sedə,
Çəmə kumə ğandə ləin.
Ha odəmon i bıbəmon!
İ bey çəmə dardi dəmon,
Bə çəmə na zəmon-zəmon,
Nızno şodoy kındə ləin.
Cavanşiri sıxan roste,
Deşeni bəd, dusti duste.
El-obəmon mərde, xose,
Çəmə zu çok zındə ləin.
ÇƏMƏ ZIVON
Ha milləti zıvon heste qəp jeyo,
Zıvon çı milləti şərəfe, şane.
Ha milləti zıvon əzize bəyo,
İnə zıvon ve ğəşənqe, ve şine.
Ki inə zıvoni bevəc bızıno,
Əçəy ocəği zil omardo bəpe.
Odəm ıştə xəlqi zıvoni nızno,
Be Yasin, be kəfən bımardo bəpe.
Nə tolışi zındəş, nə tırki zındəş.
Urusiş, ərməniş, yəhudiş, çiçiş?!...
Həmmə zıvononku avarə mandəş,
Joq bızın bedədəş, zındıxiş, biciş..
Botış tolışiədə ləylə jə nənə.
Tınış bə ğoc qətə, bəştı sə qardə.
Tırkə maholiku va qıləy kinə,
Tolışi bəştı çəş əve peqardə?!...
Tolışi dınyoədə hurmətış heste.
Tarsəni deşmeni tiğə, ğəməku.
Тоlışi ar-namus, ğeyrətış heste,
Bobo Atropati xune çəməku.
Коn tolış tolışi qəp jəy zındəni,
Әv bə.tə həm nəsli, həm tumi ləkəy!
Әvi hiç tolışə jeni zandəni,
Әv çəmə dılədə oqəye, oqəy...
Rısvo kay lozime jəqo odəmi,
Әçəy dıl ğəlize, əməlış çəpe.
Bıdə yali-yali con bıdə, bıme.
Тolış bəçəy xəy-şər lınq nınə bəpe.
Ki inə zıvoni bevəc bızıno,
Әçəy ocəği zil omardo çoke!
Оdəm ıştə xəlqi zıvoni nızno,
Beyasin, bekəfən bımardo çoke!
1989
MEX BƏ ZƏMİN EŞDƏNİ
Çəmə jimon ko kardey--
Pəle kardey, marz noey...
Siyo çıxomon hıtə,
Fələki çəşon kuye,
Bıvoton kul do bəbe,
Bovə məkənən, duye!
Şəvı-ruj kuşidəmon,
Kıştedəmon ıştəni,
In zəmonə xərob bə,
Mex bə zəmin eşdəni.
İ manqə pul, bə kisəy
ordə səyo rəsdəni.
Şedəş şikayət kayo,
Hiçki tıni məsdəni.
Əhvol joğo peqardə--
Jen merdi sərəsdəni
Çokə sıxan, məsləhət,
Məxluği quş dəşdəni.
In zəmonə xərob bə,
Mex bə zəmin eşdəni.
Navko kədə ğaz hestbe,
Jenon ko sıvık əbiy.
Navko quşi-dinc bimon,
Jıqo ğalmağal nəbiy.
Ha Əzrayil, bəyiş tı?
Boy, mıni bıkışt, rəbi.
Nə tankarde, nə harde,
Bəçmı coni nışdəni.
In zəmonə xərob bə,
Mex bə zəmin eşdəni.
Sıpon, ısə, jıqo bən,
Iştə soybi zındənin.
Merdon şən bə Urusyət,
Jenon həni zandənin.
Cıvonon kə-bəşon ni,
Şedən, iyo mandənin.
Məxloği kəy əğandon,
Xıdo boçi kışdəni?!
In zəmonə xərob bə,
Mex bə zəmin eşdəni.
Çanə dukon ejə bə
Ha kuçədə, tinədə...
Dukonsoybon ıştəni,
Hisob kardə nunədə.
Ki bərobər bəne be,
Bə taciri, "hınədə".
Boho doy bə cəhəndım,
Hiç molən duz kəşdəni.
In zəmonə xərob bə,
Mex bə zəmin eşdəni.
Rışvəxoron pul veye,
Çiçışon pidə, hardən.
Kon libos bəvon xoşe,
Rərə səydən, tankardən.
Be sə, be po qıl jəydə,
Veyni vəşyəni mardən.
Kosib bəbol, manqisə,
Qujdə xorək çaşdəni.
In zəmonə xərob bə,
Mex bə zəmin eşdəni.
1998.
"Tolışon Sədo” N: 37 (49), 20 fevral 2013-nə sor
|
