 Nəsirov Cabir Soltan oğlu (Cabir Nəsir) (1935) Tolışə məholi məşhurə-nominə şaironədəy. Masali di Hışkədədə bə dınyo omə. 77 sore ki, hejo iyo jimon kardedə. Rostədə Tolışə bandon, çəpədə Kaspiə dıyo, har səfə bəçəy çəşi pexəveədə dılış sinədə vaştedə, lınqış bə zəmin eşedə, çəşış bə osmon peşedə, xəyolış bə dınyo nəvedə…
İminə mətbuə şeirış "Çəmə sovxozi ambodor” rayoni "Yeni həyat” rujnomədə beşeədə benəvoə sə vey qulqulon vindəşe: İ sor nəv manqə ko çı dasto beşə. Dəyən çı diku tarqvətən bıə. Şərtışon noə ki, koy vanıdoş, çı diko benışoş, tıni bədomon qəte. Bəvədə Distoni mədəniyyətəkə mudurbe. Peşo rabitə koəvon bıə…Esət pensiyəvone..
77 sininə şairi iqlə kitobış capo beşə. Halonki dəvardə əsri 60-nə soronku jıqo mətbuatədə dərc bedə Cabiri şeeron. Cabir Nəsiri az çok zınedəm, çəy ofəyovonəti həxədə əsər nıvıştəme. İnşaallah, umur bəfo biko, çap bəkardemon. Kitobış tojə beşə məcolonədə de şairi musohibə bardəmbe, əy bə xosə bəhandom edaştedəm.
SIVOL: Kitobədə tolışə şeiron kambe səbəbış çiçe? Sponsori doə puli bə kitobi həcmi təsirış karde? Qirəm yıqoybu, bəs boçi tırkə şeiron ixtisor nıbin? Halonki deştə aktualəti, muasirəti, de bədiyə xısləti, sənətkoəti ıştı tolışə şeiron həniyən vey-vey ğıymətinin.
CƏVOB: Duston, həmron, avlodon har qəp eqıneədə çımı kitobi orzu əkəyn. Oxoy bə ğəror oməym ki, nıvıştəyon, dərc bıəyon qırdə bıkəm. Əslən arxivım bıəni. Nıvıştəyon - çap bıəyonım oğətəni. Çiçım bə dast varde, əvonım peqəte bardıme bə "Yeni həyat”i redaksiyə, dome bə Rəsuli (Rəsul Rzayev "Yeni həyat”qəzeti koəkə. A.B.) redaktə bıkəy, hırdənon sıxanışon doə, pul bəvğanden, kitobi çap bəkamon. Jıqo be ki, ko nıqətışe, dastənıvıştəyonım peqəte bə dumo. Peşo Cəmaləddini (Rusiyədə, Neft –Yuqanskədə jiyedə, Hişkədəvoje, məşhurə xeyriyyəvone. A. B) bə qıy qətışe. Akif Soltani redaktəş karde. Bə hay dıkəsi təşəkkur kardedəm.
SIVOL: Rujnomə-məcmuonədə ıştı dərc bıə şeeron vey-vey fərğine: Sıxanon, ifadon, şeeri nomon, sətron, hətta şeerə bəndon dəqış kardə bıən, ya ixticor bıən, əlovə kardə bıən… In nobənoəti: iqlə şeeri bə çand bəjən cobəco beəti səbəbış çiçe? Qavar redaktoron ıştı şeeri zəif vindedənbu, dəqış kardedən? Qasbu har səfə şeeri səpe şımə ko kardedəşon, əlovə-ixtisor bardedəşon?
CƏVOB: Oxonə sıxan roste: ıştə şeeron səpe az ıştən ko kardedəm. Səbəbış ime ki, vaxtədə şeeronım bə i vırə qırdəm kardəni. Navnəni sıxan rost ni, bərəks, az bə redaksiyon şeer vığandeədə vey vaxt xayş kardedəm ki, bəçımı şeeron məqınən. Şayəd darzənə ğınəyi bə ın ko cəhd əkəynbu, az həni bəvon şeer nədəym.
SIVOL: Cabirə boyli, bəştı ofəyəvonəti nığıli şedəm, ənə nığıle ki, bəçəy bıni rəse nəfəsım rəsedəni. Çəmə Azərboyconi klassikə ədəbiyoti xəzinə çand cəhəto, vey ya kam dərəcədə ıştı şeeronədə bə nəzə çiyedə. Şərq-Qərb ədəbiyoti ləzizə məziyəton ıştı şeeronədə oşko vinde bedən. Çəmə nənə zıvoni qəncinəti, xəlqiyəti, omoniməti, sinoniməti, iyən co bədiyə xisləton vırəbəvırə ıştı poeziyədə vəşedən. Əyalətədə bıjiyoşən, di–distonon bınəvoşən, bo nəve bə istirahət bə co məholon bışoşən, oxo rabitə koəvon bıəşəəni. Iştı hərəkəti-nəvemoni mərə vey-vey tanq bıə, maqistralə roonədən bə kəno bıə distononədə ko kardə, çoko bıvotım, de yolə şairon , yolə sənətkoon didorı bıəni, aliyə səvodən ni. Çoko bedə, 62 sore ki, çı nıvışte, ofəyəmoni dast kəşedəniş, bə 80 sini ımru-maşki rəsedəş, iyən nıvıştedəş. Votem piedə ki, ım bətıku adiyə həvəs ni, adiyə marağ ni, ın ofəyəvonəti ıştı xunədəy, botıno bənə harde-tankarde, hıte-nəve, harujnə tələbati vocib bıə, beşeer, benıvışte mande-hıte zınəniş. Bətıku ənədə eşğı-həvəs çıkoncoy? Qasbi de xuni, de qeni omedəbu? Kali sənətkon votəynə, qavar Xıdo nıkardə, bə zəmin qıniyəşbu, sə bə çuyi, bə sıği qıniyəbu? (Şair Davud Dəmirli bə şairəti dəqinə səbəbi jıqo qəp əjəni. A.B) Yəni ın şairəti qirəm mazqi çəpə tərəfi olıveyku, ya vəhyiku bəşmə oməni ki? (Rəhmətşə Lenini sə oməyon hejo jıqo bıə. A.B)
CƏVOB: (sıredə) Kəbləyi, bə qıləy vırə omiş-beşiş, çımı dılədə teğ bekarde. Iştı votəynə, ın eşğı-həvəs, ın şairəti binovrə çı nuperəsə vaxtonku bəmı dəvitə. Xıdo rəhmət bıkə Qulamhüseyn mıəllimi. (Nüsrəti zoə Əliyev Qulamhüseyn (1928-1994) filoloqiya elmon nəmizəd, ADPU muəllim, dosent. Əslış Masallij, Tırkobəvıj. A.B.)
Bırədiqo miyonə məktəbədə handedəbimon. Çəmə ədəbiyotə mıəllim Qulamhüseyn rəhmətulla bə sinif dəəşi de şeeri, səlom ədəy de şeeri, əməni ənşandi de şeeri, peyəkəy de şeeri. Vanq əkəy de şeeri, dəro əkəy de şeeri, məxləs, dəmə de şeeri qəp əjəni. Iştənən şeeri çe cur əvoti? De ləfzi, de vandi, de xışmi, de eşği, de nifrəti, de məhəbbəti, har tonədə, har munosibəti nişo ədəy de şeeri, dəçəy intonasiyə. Az hut bedəbim, az mot bedəbim, az bəmedəbim, az sıredəbim. Az vəşi əqətim, az si əbim de həminə şeeron. İnson çanədə şeer əzınibən? İnson çı cur şeer əvotibən? Jimon şeerebən, aləm şeerebən! Az hıtəm ki, az bexəbəm ki?!
Jıqo-jıqo şeer- poeziyə bəçımı xun dəşe, bə astəm nışte. Dılım de şeeri purbe, ciqərım de şeeri bə nəfəs oməy, astədə mazqım de şeeri umjənbe, Xışmətım, həvəsım, fikım, qəpım dəqışbe. Az bəştə okıre-okıre, sinəpori kəş okarde, bənə ıştən bəştə şeer nıvıştedəm, şeer votedəm, esətən votedəm, nıvıştedəm…
SIVOL: Dı zıvonədə (tırki, tolışi) de məhorəti nıvıştə şairiş. Bomı vey marağine: sıftə bə tolışi nıvıştə, ya bə tırki? Deştı kitobi zəhmətkəş, ıştı ofəyəvonəti otırın- şeeron təhlil-tədqıqbıkə Akif Soltan nıvıştedə ki, " İkidilli yazar olan Cabir Nəsirə "nənə zıvon”- talış dili ikinci şeir dili, birinci ana dilidir” (??- A.B.) (C.Nəsir. "Yazdım ki, izim qala” B. 2006, s. 24). Cabirə boyli, şımə dıminə inə- dıminə moə zıvonən hıstone? Adət jıqoy ki, dı zıvonədə nıvıştə sənətkoon ya ıştə nənə zıvoni vey çok zınedən, yaən har dıqləni. Məsələn, Çinqiz Aytmatov bə urusiyən, bə qırqıziyən vey zumandə əsəron nıvıştedəbe, Iştə əsəron çı zıvono bə zıvon ıştən peqordınedəbe. Jələvoni inə zıvoni de əcnəbiyə zıvoni çaş eğande bedəni. Əncəx şımə şeeronədə ın holi sof oşko cobəco karde bedə. Şımə tırkiə şeeron handeədə zıne bedə ki, bə tolışi fikon kardə, bə tırki nıvıştəone. Fəqət tolışiə şeerono oşko vinde bedə ki, hejo bə tolışi fikon kardə, bə tolışiən nıvıştəone. Əve ki, şımə tolışiə şeeron vey-vey zumandin. Jıqobızın, xoli omuniyə bıə, har tovul, har ter, har ranq, har naxş ıştə vırədəy, pulək-pulək ni.
CƏVOB: Təşəkkur kardedəm. Tırki şeer veye bəməku: veyon dılədə səy-puş kardeyən mahole, muşkule. Hejo bəmı tolışə şair bıvoton, vəsıme. Mande Akif muəllimi həminə fik, bə fiki şımə doə izoh; Çiç bıvotım, çımı moə zıvon tolışiye. İminə-sıftənə şeirımən bə tolışi bıə, intasi di çap bıə. Az deştə nənə zıvoni fəxr kardedəm.
Mısohibə bə ğələm bıstən:
A.A. Bayrami
"Tolışon Sədo” N:32(44), 22 sentyabr 2012
|
