 Co kişvərondə (məmləkətondə) jiə həmmilləton
Çəmə ısənəki müsahib hal-hazırədə deştə xıyzoni ico çı Almaniyə Koln şəhərədə jiə Sərraf Hətəmi zoə Babayeve.
Sərraf Babayev 6 mart 1952-nə sorədə Masali rəyoni Kolaton diədə moəku bə. Iştə di məktəbi sə kardeku peş bə Bakı Yeyinti-Sənaye texnikumi qəbul bə. Urisyəti Kalininqrad oblastədə əsgərəti kardeko peş i mıddət ıştə vətənədə jiə. Əmo bəştə sənəti aid munasib ko pəydo nıkarde qorəm 1978-nə sorədə bə Orusyəti Altay vilayəti küçış kardə. 1980-nə sorədə bə milis sistemi dəşə və 1985-1988 –də Barnauli huquq-milis məktəbi səş kardə. 1997-nə sorədə de mayor rutbə bə pensiyə beşə.
Sərraf Babayev 1980-nə sori, Orusyətədə jiə, əslış alman (çı Ekatrinə vaxtədə bə Ürusyət Almaniyəko mohacirət kardəbə almanon nəsliko) bə de kinə - Mariyə Aleksandrovna Zülsbaxi xıyzonış ofəyə. Çəvon 3 qıləym əğılışon hese: Elvirə (1981 təv.), Rəfael (1982 təv.), Yeseniyə (1985 təv.). 2001-nə sorədə Alməniyədə jiə xışəvandon dəvətinə əvon deştə xıyzoni ico bə Almaniyə Koln şəhəri küç kardən. Həminə şəhərədə Elvirə sosiol-pedaqoqika, Rəfael Dizayn Akademiyə, Yeseniyə kosmetoloq ixtisasi sə kardən və isətən deştə sənəti məşğulin. Elvirə bə şü şə, Rəfael iən Yeseniyə subayin. Sərraf boli nəvə soybe. Nəvəş nomən Sofiyəye...
Çı Sərraf boliko ım məlümaton zıneko peş, de kali co sualon bəy müraciətomon karde və çəmə ım mosahibə bə handəkəson nəzə rosnedəmon...
- Sərraf boli, bə "Tolışi Sədo” xəş oməyon. Zəhməte, dı-se kəlmə bə Almaniyə küç karde səbəbon həxədə bəmə nəql bıkənən...
- Xəşə con bıbənən. Vallə, ımən çəmə qıləy tale be ki, SSRİ vılo be ko peş, çəy ha tono – pidə Ürusyət bıbo, ya çəmə Azərboycon, harco vəzyət şuluğ be. Bo dinc-dinci jiye iən ruzi ğəzənc kardeyo nə vətəndə, nəən Orusyətədə gıləy sabitzəmin nıbe qorəm, xəyli no-peğətiko peş, 2001-nə sorədə bə Almaniye Koln şəhəri küç karde bə qərar omemon...
- Bəs, çı əcəb bə Almaniyə küç kardeədə fikon nıkarde ki əyoən tojə ko-bə pəydo karde və de xıyzoni – de əğılon bə tojə jimoni pemujye (adaptasiyə be) hoston əbıni?
 - Əlbəttə ki noğəybədə (iberdəm) bə co kişvəri pemujye çətin be fik kardəbimon. Əmo, səhih zındəbimon ki ə kişvərədə tıni nə be kə, nəən be ruzi onibəğaten. Vırəye bıvıtım, ə ruji (9 may ərəfədə) televiziyədə çı Ürustəti qıləy viloyətədə jiə müharibə qəhrəmani-veterani miskinə kə-bə və jie şəraiti vindeədə lap bə dəhşət omim. Oyo-Almaniyədə jiə ən adi müharibə veteraniyoən həni Xido zındə, kom çokə şəraiton ofəyəşon kardəni...
- Sərraf boli, şımə isət çı Almaniyə vətandaşin?
- Həmro iən əğlon çı Almaniyə, az sıvoy Almaniyə, həmən çı Ürusyəti vətəndaşim.
- Əğlon ıştə dədə-bobo yurdədə bən ya ne? Iştə dədə milləti – Tolışon həxədə məlumatışon heste ya ne? Iştəni əsos kom milləti nümoyandon hisob kardən?
- Əğlon hələm qədəli beədə Tolışədə çand kərəm bən. Əmo, ve təsüf bıbu ki, ım oxonə 20 sorədə Vətənədə be imkonımon bəni. Əlbəttə ki, ıştə dədə-bobo milləti həxədə xəbəşon heste, əmo çiç bıkəmon ki hırdənətiko Oruson, peşoən Nemeson ətrof mühüti təsir bəvon ve bə, nəki çəmə milli təsir... Bə qıy qətdəm ki, əvon bə üruson mentaletiteti vey nezin, nəki bə nemesi ya bə Tolışi...İjən de jəqo, 1989-nə sorədə çı SSRİ siyahise prosesondə az çəmə 4 kəsi (az iən əğlon) rəsmən Tolışomon doy nıvışte (həmro – "alman” nıvıştışe).
- Almanon bəştə milləti zıvoni-dialekton, tarıx-mədənyəti münasibət çoknəye?
- Məktəbiko qətə bə ali təhsili harco ıştə milləti milli mədənyəti və tarıxi çok və obyektiv omutdən və təblığ kardən. Hətta bəştə çand cürə ləhconən de yolə hürməti diəkardən, bəyəndı rışxənd qətdənin. Məsələn, oyo çəmə jiə Koln şəhəri almanon məxsusi ləhcəş heste.
- Bə "Tolışi Sədo” handəkəson, bəştə vətəni çı Almaniyəko çı sıxanonon heste?
- Çəmə dədə-nənon hələm ponə əsri 30-nə sorondə Tolışiədə handəşone, kitobomon, qəzetmon beşə, təsüf bıbo ki nimə əsriko ve ijən bımi tamarzumon mande, kitob-qəzet dəmande... Şükür bə Xıdo, ıjən çəmə milləti Sədo beşedə, bı roədə bə qəzeti bekardəkəson, əvi handəkəson oğoron orzu kardəmon. Az ıştənən çı qəzeti ha tojə numrə de intizori çəş kardəm və internetdə handəm. Çımı bə Tolışon məslət ıme ki, hıç nıbo ıştə kişvərədə (ısət bıvtəmon əmə xəyli didərgimon egınyə çı Vətəniko, çəy adət-ənənənko), dionədə ım zıvoni noğo bıkən, de əğlon ıştə inə zıvonədə qəp bıjənon...Düzi ım nezonədə bəştə di – bə Kulətun şeədə iən co tolışə diondə beədə çı qədə əğlon veynini tırkiədə qəpəjə vindeədə xəyli norohət bim, oxo, əmə bə məktəb şeədə jıqo nıbe – əncəx məktəbədə, dərsədə ım zıvondə qəpəjənimon, bə benton beşəcəğın ıştə inə zıvondə sıxan əkəmon... Bı roədə çı "Tolışi Sədo” pioən ve yolə məsylyət və vəzifon egındə... Əve, həm bəşmə, həmə bə milləti co ğeyrətmandon oğoron orzu kardəm... Xıdo ıştən çəmə milləti hifz bıkə.
Materiali hozoş karde: Çarbədar
|
