Bölümlər

Талыш xəbərləri
Azərbaycan
İran
Dünyada
Голос Талыша
Müsahibə
İnsan hüquqları
Beynəlxalq hüquq
Talış dili və ədəbiyyatı
Talış incəsənəti
Talış tarixi
Şəxsiyyətlər
Bizim kitabxana
Təbabət
İdman
Onlayn TV
Karikaturalar

Голос Талыша


Известные события, произошедшие с моей семьей за последние годы, всколыхнули нашу жизнь до основания.

Axtarış

Tolışi xəbon

Xıdo rəhmətkə Əli Rzayevi... 
Fərzəndon 
Bastari musibət (aktual hukayət) 
Bə çəmə alimə zoon afərin bıbu 
Aydın müəllimi de şair Xilqəti musahibə 
Çı mardə odəmi nomi bə jurnali redaksiyə heyət çokonə dənəmon? 
Tolışi mətbuat tarixədə tojə cən - "Aləm" jurnal çapo beşə 
Xatirə ruşnədə dili söhbət (6) 
Xatirə ruşnədə dili söhbət (5) 
Xatirə ruşnədə dili söhbət (4) 
Xatirə ruşnədə dili söhbət (3) 
"KUL" sıxani mənon 
Xatirə ruşnədə dıli sohbət (2) 
Xatirə ruşnədə dıli sohbət 
“Honi çəşmə"ro vəsə 
ÇE? ÇI? 
Əv kiye? 
Şahmirzə Tolışəxun - 60 
Tolışi talantə şair Şamirzə TOLIŞƏXUN (10.07.1955 - 18.11.2014) 
Tolışi talantə şair Şamirzə TOLIŞƏXUN (10.07.1955 - 18.11.2014) 
Baləddin VEŞO şeronədə pencli janr 
De şair Baləddin VEŞO müsahibə 

Top

Новрузали Мамедов
Марьям МАММАДОВА. Трагедия одной семьи. 2013
ГИЛАЛ МАМЕДОВ на свабоде!
Talış dilinin hazırkı durumu ilə bağlı Azərbaycan Talışların İctimai Şurasının MÖVQE SƏNƏDİ
ATİŞ-in Milli azlıqların müdafiəsi haqqında çərçivə Sazişi ilə bağlı hesabatı

Statistika

Главная » 2014 » Апрель » 26 » Talış dili və mədəniyyətinə qırmızı işıq nədən qaynaqlanır?
12:02
Talış dili və mədəniyyətinə qırmızı işıq nədən qaynaqlanır?

  Rabil ABDİNOV


Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarına və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin əmrinə əsasən hələ 1992-ci ildə Qusar rayonunda Dövlət Ləzgi Dram Teatrı yaradılmışdır. Teatrın həm rəsmi adında “ləzgi” sözü var, həm də repertuarında ləzgi dilində tamaşalar özünə yer alır. Lakin Lənkəranda yardılan Lənkəran Dövlət Dram Teatrının rəsmi adında “talış” sözünün olmaması bir yana dursun, üstəlik bu teatrın bölgəmizlə heç bir əlaqəsi olmayan Nəcəf bəy Vəzirovun adına verilməsi və  repertuarında bircə dənə belə talış dilində tamaşanın olması təəccüb doğurur. 

Ay ərzində Azərbaycan  radiosunda talış, kürd, ləzgi  dillərində ayrı-ayrılıqda həftədə 2 dəfə, hər dəfə 15 dəqiqə olmaqla 1 saat 20 dəqiqə verilişlər yayımlanır. Balakən rayonunda yerli radio ilə avar dilində, Xaçmaz  rayonunda isə "Xaçmaz TV" ləzgi və tat dillərində verilişlər yayımlanır.

Lakin Lənkəranda yerləşən "Cənub TV" adlalan televiziya isə bölgəmizin adını təhrif edib “cənub” adlandırmaqdan əlavə efirində əcnəbi mahnılara geniş yer ayırır və adi bir talış mahnısına belə efir imkanı yaratmır.

Respublikamızın 13 rayonunda yaşayan azlıqda qalan xaqların nümayəndələri üçün ana dillərinin tədrisi həftədə 2 akademik saat olmaqla aparılır. Talış dilinin tədrisi I-IV siniflərdə yəni ancaq təhsilin ibtidai pilləsində aparılır. Lakin digər xalqların dillərinin tədrisi ümumi orta təhsil mərhələsinin sonuna qədər yəni I-IX siniflərdə aparılır.

Ləzgi dilinin tədrisi ilə bağlı kadrlar Dağıstan Dövlət Universitetində hazırlanmaqla yanaşı, ləzgi dilinin tədrisi də Dağıstan məktəbləri üçün Rusiyada çap olunan dərsliklər vasitəsi ilə həyata keçirilir. Lakin Lənkəran Dövlət Universitetində talış dilinin tədrisi üçün nəinki kadr hazırlanmır, üstəlik pedaqoji ixtisaslar verilən məzunlara talış dilinin tədrisi üçün əlavə ixtisas belə verilmir. Talış dili dərslikləri isə axırıncı dəfə 8 il əvvəl nəşr olunub və hazırda istismar dövrünü bitirdiyi üçün məktəblərdə tapılmır.

Quba, Qusar, İsmayıllı, Xaçmaz, Oğuz, Qəbələ rayonlarının 126 məktəbində 24670 şagird ləzgi, Lerik, Lənkəran, Astara, Masallı rayonlarının 246 məktəbində 26070 şagird talış, Balakən, Qəbələ, Xaçmaz, Zaqatala, Quba, Şamux rayonlarının 32 məktəbində 4748 şagird avar,  udin, tat, şaxur, yəhudi, xınalıq, kürd dillərini əsasən ibtidai siniflərdə öyrənirlər. Beləliklə, respublikanın 407 məktəbində azlıqda qalan xalqların 55488 nəfər uşağı öz ana dillərini öyrənirlər. Rəsmi rəqəmlərə nəzər salsaq görərik ki, talış dili tədris edilən məktəblərin həm sayı, həm də təkcə ibtidai siniflərdə şagirdlərin sayı ləzgi dili tədris edilən məktəblərin ibtidai və ümumi orta təhsil mərhələsində oxuyan şagirdlərin birgə sayından belə çoxdur. 

Lakin rəsmi ststistikada Azərbaycanda yaşayan əhalinin 9,4%-ni azlıqda qalan xalqlar, o cümlədən ləzgilər - 2,2%, talışlar - 1,0 və başqa xalqlar təşkil edir. Əgər doğurdan da ləzgilərin sayı talışlardan azı 2 dəfə çoxdursa, bəs niyə ləzgi dilində ibtidai təhsilə cəlb edilən məktəblilərin sayı talış dili tədris edilən məktəblilərin sayından dəfələrlə azdır?

Azərbaycan məktəblərində bir-neçə ildir ki, fənn kurikulumıarı tətbiq olunur. Artıq bu proses təhsilin ibtidai mərhələsini keçmişdir. Fənn kurikulumlarının tələblərinə cavab verən yeni dərsliklər də nəşr olunmuşdur. Lakin bu yeni sistem azlıqda qalan xaqların dillərinin tədrisinə tətbiq olunmamışdır və buna görə də kurikuluma uyğun dərsliklər də nəşr olunmamışdır. Görəsən azlıqda qalan xalqların dillərinin tədrisinə fənn kurikulumlarının tətbiq edilməməsini və bu sistemə uyğun yeni dərsliklərin nəşr olunmamasını nə ilə izah etmək olar?  

Talış dili və mədəniyyətinin araşdırılması, təbliği ilə məşğul olan bircə ictimai təşkilat və milli birliyin belə Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyata alınmaması, lakin digər xalqların adı ilə bağlı bir-neçə qeyri-hökumət təşkilatının mövcudluğuna bir ad tapmaq isə mümkün deyil. 

Ölkəmizdə talış dili və talış xalqı ilə bağlı heç bir elmi, mədəni, təhsil müəssisəsi və ümumiyyətlə heç bir rəsmi təsisiat mövcud deyil. Görəsən bu istisqamətdə yandırılan qırmızı işığı və istisna vəziyyətini xalqımız üçün kimlər, nələr və niyə yaradır?

 

Категория: Azərbaycan | Просмотров: 2021 | Добавил: admin | Рейтинг: 5.0/4
Всего комментариев: 0
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
[ Регистрация | Вход ]

Sayta giriş

Xəbər xətti

ATİŞ-in Milli azlıqların müdafiəsi haqqında çərçivə Sazişi ilə bağlı hesabatı 
Talış xalqı Azərbaycanda yarımkölə şəraitində yaşayır 
Milli azlıqlarla bağlı Avropa Şurasından Azərbaycana tövsiyələr verilib 
Azərbaycan Talışların İctimai Şurasının Azərbaycan ictimaiyyətinə MÜRACİƏTİ 
Prominent Talysh activist dies in prison in Azerbaijan 
Talış dilinin hazırkı durumu ilə bağlı Azərbaycan Talışların İctimai Şurasının MÖVQE SƏNƏDİ 
ŞİMON! 
Ази Асланов - Генерал Шимон (Генерал Вперед) 
СКАЖИ СВОЕ ИМЯ, ТАЛЫШ 
Zülfüqar Əhmədzadə: Azərbaycan milli ədəbiyyatının  tərəqqipərvər siması 
No free speech for ethnic minority 
Avropa Şurası: Azərbaycanda etnik azlıqların hüquqları ilə bağlı qanunvericilik yoxdur 
''Hökumət milli azlıqların mətbuatına dəstək vermir'' 
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə açıq məktub 
Masallı rayonun Kubın kəndi və onun ətraf toponimləri 
Atam Vəkil DADAŞOV əsil dövlət adamı idi 
Mətləb Pero Dadaşov həbsindən yazır (III yazı) 
Mətləb Pero Dadaşov necə həbs edilməsindən yazır (II yazı) 
Mətləb Pero Dadaşov necə həbs edilməsindən yazır 
ƏHƏD MUXTAR-80 
Ahoşta (Əhoşte) 
Müəllim zindanda da müəllimdir... 
Б.В.Миллер. Талышские тексты 
Talış dilində ü/u səsi 
Allahverdi BAYRAMİ. ĞƏLİZƏXUN (2 pərdəynə 7 şiklinə pyes) 
Allahverdi BAYRAMİ. ƏMONƏT ( İ pərdəninə 3 şəkilinə pyes) 
Rusiya talış ictimai təşkilatları 1993-cü ildə Talışda baş verən hadisələrin 24 illiyini qeyd etməyə hazırlaşır 
ŞİRİN YALAN, YOXSA ACI HƏQİQƏT? 
DIZDİPOK 
Свадьба – Способ Сохранения Талышского Языка 
Talış dilindəki sözlərin təbii xüsusiyyətləri 
Hilal Məmmədov Eldəniz Quliyevi təbrik edib 
Талыши хотят читать, писать и смотреть на родном языке 
Hilal Məmmədov: "Hakimiyyət istəyir ki, bütün sosial və etnik qruplar arasında qarşılıqlı etimadsızlıq mühiti olsun" 
Əli Nasir - Talışın Firdovsisi 
Талышское слово «cо» (двор) в виде морфемы в современных индоевропейских языках 
Talışın əbədiyanar məşəli 
Новрузали Мамедов – 75 (Novruzəli Məmmədov – 75) 
Это не трагедия одной семьи, а трагедия нашей страны, нашей Родины! 
К юбилею Светланы Алексеевны Ганнушкиной! 
Hilal Məmmədov İsa Qəmbəri 60 illik yubleyi münasibətilə təbrik edib 
Xərçəngin dərmanı tapılıb 
Azərbaycan höküməti TALISH.ORG saytına girişi dayandırıb 
“Elçibəyə acıqlandım, məndən üzr istədi” – Zərdüşt Əlizadə ilə QALMAQALLI MÜSAHİBƏ 
“Tolışon Sədo” qəzetinin əməkdaşı Azər Kazımzadə saxlanılıb 
ƏLİ NASİR əbədi haqq dünyasına qovuşdu 
Bəşərə də Allahdan bəla gəldi 
İrana ərzaq almağa gedən Astara gömrükdəki basabasda öldü 
Müqəddəs Kəbə ziyarəti, dələdüzlar, etnik mənsubiyyətə görə təhqir və 27 dövlət xadimli redaksiya heyəti 
Talışlar 
Ко дню рождения Л.А.Пирейко 
Ümid yenə də talışlaradı! 
Çılə Şəv-iniz mübarək! 
General-mayor Vahid Musayev haqqında polkovnik Isa Sadikov yazır 
"Talışsansa, məhv edib qanını da batırarlar 
Avropanın axırıncı pələngi Talış dağlarında 
Talış Mədəniyyət Mərkəzi İdarə Heyyətinin üzvü müraciət yayıb 
Xalqımız dözümlü xalqdır, DÖZƏRİK! 
“Talışam, lakin, qanım Elçibəyin qanı ilə eynidir” – TARİXİ VİDEO 
Türkün misalı! 
“Səadət taleyin biçdiyi dondur” 
Mirəziz Seyidzadənin (ƏZİZ PÜNHAN) “Divan”ında (Bakı-2008, 473 səh.) dini-uxrəvi məsələlərin yeri 
Qaraciyərin yenilənməsi və serrozun müalicəsi resepti 
Faiq Ağayev Rəşid Behbudovdan sonra bunu ilk dəfə etdi - VİDEO 
Ata və oğul: Ruhullah və Məhəmmədəli - hər ikisi siyasi məhbus