Голос Талыша


Известные события, произошедшие с моей семьей за последние годы, всколыхнули нашу жизнь до основания.

Axtarış

Tolışi xəbon

Xıdo rəhmətkə Əli Rzayevi... 
Fərzəndon 
Bastari musibət (aktual hukayət) 
Bə çəmə alimə zoon afərin bıbu 
Aydın müəllimi de şair Xilqəti musahibə 
Çı mardə odəmi nomi bə jurnali redaksiyə heyət çokonə dənəmon? 
Tolışi mətbuat tarixədə tojə cən - "Aləm" jurnal çapo beşə 
Xatirə ruşnədə dili söhbət (6) 
Xatirə ruşnədə dili söhbət (5) 
Xatirə ruşnədə dili söhbət (4) 
Xatirə ruşnədə dili söhbət (3) 
"KUL" sıxani mənon 
Xatirə ruşnədə dıli sohbət (2) 
Xatirə ruşnədə dıli sohbət 
“Honi çəşmə"ro vəsə 
ÇE? ÇI? 
Əv kiye? 
Şahmirzə Tolışəxun - 60 
Tolışi talantə şair Şamirzə TOLIŞƏXUN (10.07.1955 - 18.11.2014) 
Tolışi talantə şair Şamirzə TOLIŞƏXUN (10.07.1955 - 18.11.2014) 
Baləddin VEŞO şeronədə pencli janr 
De şair Baləddin VEŞO müsahibə 

Top

Talış xalqı Azərbaycanda yarımkölə şəraitində yaşayır
Новрузали Мамедов
Марьям МАММАДОВА. Трагедия одной семьи. 2013
ГИЛАЛ МАМЕДОВ на свабоде!
Talış dilinin hazırkı durumu ilə bağlı Azərbaycan Talışların İctimai Şurasının MÖVQE SƏNƏDİ

Statistika

Tolışi xəbon

Главная » 2015 » Февраль » 25 » “ŞƏVİ XOTOMON”
12:08
“ŞƏVİ XOTOMON”

 

Camal Lələzoə 2015-nə sori yanvarədə çapo beşə kitob jıqo nominbə. Boku, “MBM” nəşriyotiədə, 200 səyfəynə nəşrbə ın kitob tolışi nəsri vəzminə nımunonədə qıləye. Kitob bə şəş poə baxş bıə. hikoyon, novellon, oçerkon, rəvoyəton, əfsonon, çəmə diy əhvoloton, tolışi milliyə əğılə hənəkon...

Bahandon, ədəbi ictimaiyət çok zınedən ki, Camal lirikə-satirikə istedadinə şaire, həştqılə şeerə kitobi xıvande. Əmmo əyən zınedəmon ki, Camali 2012-nə sori “Çəmə diy əhvoloton” nomədə qıləy sanbalinə nəsrə kitobışən çapo beşə.

Bə bahandon edaştəbə ın kitobədəən çəy nəsrə əsəron qırd kardəbə. İyo muəllifi həməsron, haliədə umurbıkə dust-həmron, həmkoon həxədə, nimə əsrisə ve devri əhotə bıkə tarıxinə hadison barədə nıvıştəbə. De nığılə yumori dəçıniyə bıə zərfəton, lətifon, novellon bə ğələm sə bıə. Bə tarıxi nunəkıleyə məğomon ro bıkə rəvoyəton, əfsonon, həmçinin tolışi xəlği milliyə əğılə hənəkon iyo çap kardəbən.

Kitobi nomi (“Şəvi xotomon”) sıftə nəzədə çok dərəse, “xotomon” sıxani mənəon fəhm karde tike çətine. “Xoto” ərəbi sıxane, “xətir, xatır”, “xətır-izzət”mənədə klişə bedə. “-Mon”// “man” bə farsi-ərəbi ismon əlovə bedə (ğəhrəmon, peymon) bəməku feli məsdəro isim soxtə şikilədəy. (hardemon, vindemon) Mıxləs, “xotomon” çoknə ki, kali bahandon xiyol kardedən, “xatirə”, “sərqozəşt”, ya “çəmə xatirə” mənədə ni, “xətr-hurmət, izzət, əziz bey” mənədəy.

Odəmon həminə hikoyə bəhandon çı sıxani məno həniyən çok dəbərəsen: Təsadufən mehmonxonədə bəyəndı peqınyə Nadir de Cohoni i şəvə rastemon anə marağın, təsirin, ləzzətin bedə ki, hiç yodədə beşedəni...

Camali nıvıştə uslub soyə, səmimi, rəvone. De cəsorəti vote bəbe ki,”Şəvi xotomon” tolışi ədəbi zıvoni ən çokə nımunəy:

Peşmahrubə rujonbe, məxloq əz kəşedəbe çe vəşyəti, ni-nıbeyətiku. Nə siconi hard hestbe, nə tankardemon. Səlmoni tanədə qıləy nimdoşə dejurkə be, çəyən ostor nıbeşe, çəyən dim siyo, dıləş sipi be. Lınqədə qıləy kanə şım, anqıştonış beşəbe –mandəbe daştədə. Sufrədə nə çay hestbe, nəən ğənd. Odəmon de manqon çe polo ranqi nəvindin... ( “Aşığ Səlmoni daston”, səh.5)

Camali nıvıştəyon jimoni hadison real əks kardedə, bı mənədə Camal realistə bınıvışte. Çəy bə ğələm sə bədıiyə lohon deştə təfərruati nəzə-dığəti cəlb kardedə:

Devləti soədə çanə kəyxıvandış vanq kardışe, sədo doəkəs nıbe. Pedate bə ziyəbın, kəybə okardışe. Vindışe , aha, Əğəboni kədə ıştə səy şırteydə. (Iştobən Əğəboni həyoku cəvob doydənibən bə Furudini sədo.) Dıjdə təşti dılədə nıştəbe, dorozə səy muyon ekardəşbe ıştə sipiyə amon səpe, Furudin bə kə dəşeədə rəyrə pəlu peqətışe- şodoşe ıştə səysə, amon edoşe.

- Kinə, Əğəboni, tı boçi bəmı cəvob doydəniş? – Əğəboni bı holədə vindışe, cəzmbe (hutbe bəştəsə, mande), xırp bırişe sədo, çoçəşi erəxəy bə Əğəboni, motbe.

Əğəboni hiç damə nıbe. Çəşon ejənışe bə ji, okıriyəy bə dumo, dast ğandışe bə oləti... Furudin dıqlə dasti qətışe çe Əğəboni sə, ıştə lıputon dəçoknışe bəçəy qəvi, dəkırnişe bə və, eqətışe bəştə sinə... (“Ğorrəti”, səh.51-52)

Hekoyə mətnonədə kırtə, vəzminə dialoqon mənə təsiri zumand, məzmuni marağın kardedə. Məsələn, vəyədə siconi peşomə-piyanbə Həsənəğə muəllim ıştə kəy səmti qin kardedə, kuçədə dəvardə əğılon vəy qətedə ki, ıştə kəy ro çəvonku xəbə bısdəni. Muəllif çəvon sıbəti təsviti jıqo doydə:

- Əğlon, zıneydon mıni?

- Bəle.

-Kim az?

-Həsənəğə muəllim.

-Ha, əhsən bəşmə. Çımı kə koncoy, əyən zıneydon?

-Bəle, muəllim.

-Bobən mıni çımı kəy.

Əğlon dəşeydən bə nav, Həsənəğə eqıneydə dumu əvon, şedə bəştə kə...

(“Həsənəğə muəllim”, səh. 58)

Məlume ki, oçerk haliyədə jiə realə şəxson həxədə nıvıştəbə əsəre. Hekoyə, novella, poveston i-dı kəsi jimoniku i-dı hadisə- əhvoloti nəğl bıkə janronin. Çı janronən, təbii ki, ədəbiyə ğəhrəmonon realə insonin, əmma nomon əvəz kardə bedə, bəvon umuməti, tipəti, fərdiyəti dancə bedə. Camali ğəhrəmononən tarıxi şəxsiyəton, çəy muasiron, hətta haliyədə umur bıkə odəmonin. Təbii ki, muəllifi çəvonku izn səşe, bə çəvon sə omə əhvoloton- sərqozəşton nıvıştəşe.

Cəlil Məmmədquluzadə “Qurbanəli bəy” hikoyə çap kardə bəpeşt, i kəs omedə bəçəy koyvırə, votedə:

- Mirzə, həmə rost nıvıştə, iqlə ne. Vallah, bə bəqon bəqim qətə hardı-həş doəme, tı nıvıştə doəmni, əy sərost bıkə...

Bə Camaliən jıqo tanə-tohməton ve jəbə. Məsələn, “Həxtu” hikoyə prototip hələən norozəti kardedə ki, bə çımı sə oməyon sərost nıvıştə bıənin.

Nihoyət, kitobi 6-nə poə- “Tolışi milliyə əğılə hənəkon” həxədəən i-dı kəlimə nıvışte çok bəbe. İyo 35 hənəki təfərruat təsvir kardə bıə: nubıne-nubıne, kıx-kıxine, ənni-mənni, çilədi, şappi-şappine, ğoç-ğoçine, hil-hilone, pır-pırəne, fır-fırəne, vizə səkkone, əlenqçəxıne, ğəyş-ğəyşone, ləvo-ləvone, fırse-fırsone, aspətojne, ənzəli, danqolone, pıl-pılıne, cumharde, pesti-pestine...

Çımon qırdə kardey, tılə-tılə bə ğələm sey, bə əğılon, bə tarıxi edaştey yolə hınəxıvandi koye. Məqsəd tolışə xəlği kultura qəncinəti bə məydon noye. Bı roədə bə Camal Lələzoə yolə ovandon arzu kardedəm!

Allahverdi BAYRAMİ

21.02.2015

 

Просмотров: 1656 | Добавил: admin | Рейтинг: 5.0/1
Всего комментариев: 0
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
[ Регистрация | Вход ]

Sayta giriş

Xəbər xətti

ATİŞ-in Milli azlıqların müdafiəsi haqqında çərçivə Sazişi ilə bağlı hesabatı 
Talış xalqı Azərbaycanda yarımkölə şəraitində yaşayır 
Milli azlıqlarla bağlı Avropa Şurasından Azərbaycana tövsiyələr verilib 
Azərbaycan Talışların İctimai Şurasının Azərbaycan ictimaiyyətinə MÜRACİƏTİ 
Prominent Talysh activist dies in prison in Azerbaijan 
Talış dilinin hazırkı durumu ilə bağlı Azərbaycan Talışların İctimai Şurasının MÖVQE SƏNƏDİ 
ŞİMON! 
Ази Асланов - Генерал Шимон (Генерал Вперед) 
СКАЖИ СВОЕ ИМЯ, ТАЛЫШ 
Zülfüqar Əhmədzadə: Azərbaycan milli ədəbiyyatının  tərəqqipərvər siması 
No free speech for ethnic minority 
Avropa Şurası: Azərbaycanda etnik azlıqların hüquqları ilə bağlı qanunvericilik yoxdur 
''Hökumət milli azlıqların mətbuatına dəstək vermir'' 
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə açıq məktub 
Masallı rayonun Kubın kəndi və onun ətraf toponimləri 
Atam Vəkil DADAŞOV əsil dövlət adamı idi 
Mətləb Pero Dadaşov həbsindən yazır (III yazı) 
Mətləb Pero Dadaşov necə həbs edilməsindən yazır (II yazı) 
Mətləb Pero Dadaşov necə həbs edilməsindən yazır 
ƏHƏD MUXTAR-80 
Ahoşta (Əhoşte) 
Müəllim zindanda da müəllimdir... 
Б.В.Миллер. Талышские тексты 
Talış dilində ü/u səsi 
Allahverdi BAYRAMİ. ĞƏLİZƏXUN (2 pərdəynə 7 şiklinə pyes) 
Allahverdi BAYRAMİ. ƏMONƏT ( İ pərdəninə 3 şəkilinə pyes) 
Rusiya talış ictimai təşkilatları 1993-cü ildə Talışda baş verən hadisələrin 24 illiyini qeyd etməyə hazırlaşır 
ŞİRİN YALAN, YOXSA ACI HƏQİQƏT? 
DIZDİPOK 
Свадьба – Способ Сохранения Талышского Языка 
Talış dilindəki sözlərin təbii xüsusiyyətləri 
Hilal Məmmədov Eldəniz Quliyevi təbrik edib 
Талыши хотят читать, писать и смотреть на родном языке 
Hilal Məmmədov: "Hakimiyyət istəyir ki, bütün sosial və etnik qruplar arasında qarşılıqlı etimadsızlıq mühiti olsun" 
Əli Nasir - Talışın Firdovsisi 
Талышское слово «cо» (двор) в виде морфемы в современных индоевропейских языках 
Talışın əbədiyanar məşəli 
Новрузали Мамедов – 75 (Novruzəli Məmmədov – 75) 
Это не трагедия одной семьи, а трагедия нашей страны, нашей Родины! 
К юбилею Светланы Алексеевны Ганнушкиной! 
Hilal Məmmədov İsa Qəmbəri 60 illik yubleyi münasibətilə təbrik edib 
Xərçəngin dərmanı tapılıb 
Azərbaycan höküməti TALISH.ORG saytına girişi dayandırıb 
“Elçibəyə acıqlandım, məndən üzr istədi” – Zərdüşt Əlizadə ilə QALMAQALLI MÜSAHİBƏ 
“Tolışon Sədo” qəzetinin əməkdaşı Azər Kazımzadə saxlanılıb 
ƏLİ NASİR əbədi haqq dünyasına qovuşdu 
Bəşərə də Allahdan bəla gəldi 
İrana ərzaq almağa gedən Astara gömrükdəki basabasda öldü 
Müqəddəs Kəbə ziyarəti, dələdüzlar, etnik mənsubiyyətə görə təhqir və 27 dövlət xadimli redaksiya heyəti 
Talışlar 
Ко дню рождения Л.А.Пирейко 
Ümid yenə də talışlaradı! 
Çılə Şəv-iniz mübarək! 
General-mayor Vahid Musayev haqqında polkovnik Isa Sadikov yazır 
"Talışsansa, məhv edib qanını da batırarlar 
Avropanın axırıncı pələngi Talış dağlarında 
Talış Mədəniyyət Mərkəzi İdarə Heyyətinin üzvü müraciət yayıb 
Xalqımız dözümlü xalqdır, DÖZƏRİK! 
“Talışam, lakin, qanım Elçibəyin qanı ilə eynidir” – TARİXİ VİDEO 
Türkün misalı! 
“Səadət taleyin biçdiyi dondur” 
Mirəziz Seyidzadənin (ƏZİZ PÜNHAN) “Divan”ında (Bakı-2008, 473 səh.) dini-uxrəvi məsələlərin yeri 
Qaraciyərin yenilənməsi və serrozun müalicəsi resepti 
Faiq Ağayev Rəşid Behbudovdan sonra bunu ilk dəfə etdi - VİDEO 
Ata və oğul: Ruhullah və Məhəmmədəli - hər ikisi siyasi məhbus